مرکز : کرمانشاه
جمعیت (۱۳۹۵) : ۱٬۹۵۲٬۴۳۴ نفر
مساحت : ۲۵٬۰۰۹ کیلومترمربع
پراکندگی : ۷۷٫۵
تعداد شهرستان‌ها : ۱۴
منطقه زمانی : IRST (گرینویچ+۳:۳۰)
-تابستان (دی‌اس‌تی) : IRDT (گرینویچ+۴:۳۰)
استاندار : بهمن امیری‌مقدم
تاق بستان – کرمانشاه
استان کرمانشاه یا استان کرمانشاهان (به کردی:پارێزگای کرماشان) با مساحت ۲۴٬۶۴۰ کیلومتر مربع، هفدهمین استان ایران از نظر وسعت به‌شمار می‌رود. مختصات جغرافیایی کامل استان کرمانشاه بر روی کره زمین از طول جغرافیایی ۴۵ درجه و ۲۰ دقیقه و ۳۹ ثانیه شرقی تا ۴۸ درجه و ۱ دقیقه و ۵۸ ثانیه شرقی و از عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۳۷ دقیقه و ۸ ثانیه شمالی تا ۳۵ درجه و ۱۷ دقیقه و ۸ ثانیه شمالی می‌باشد. استان کرمانشاه که ۱/۵ درصد مساحت کشور را دربرمی‌گیرد، از استان‌های غربی به‌شمار می‌آید که با کشور عراق مرز مشترک دارند. این استان از شمال به استان کردستان ، از جنوب به استان لرستان و استان ایلام ، از شرق به استان همدان و از غرب به کشور عراق محدود می‌شود. مرکز استان کرمانشاه ، شهر کرمانشاه است. بر اساس آخرین تغییرات در ۱۳۹۰ استان کرمانشاه از ۱۴ شهرستان ، ۳۵ شهر ، ۳۱ بخش و ۸۴ دهستان تشکیل شده‌است.
تقسیمات کشوری سال ۱۳۱۶
در سال ۱۳۱۶ که ایران به ده استان تقسیم می‌شد ، استان‌های کنونی ، کرمانشاه ، همدان ، ایلام و بخش اعظم استان کردستان، استان پنجم (به مرکزیت کرمانشاه) را تشکیل می‌دادند.
تقسیمات کشوری کنونی
- شهرستان اسلام‌آباد غرب
- شهرستان پاوه
- شهرستان ثلاث باباجانی
- شهرستان جوانرود
- شهرستان دالاهو
- شهرستان روانسر
- شهرستان سرپل ذهاب
- شهرستان سنقر
- شهرستان صحنه
- شهرستان قصر شیرین
- شهرستان کرمانشاه
- شهرستان کنگاور
- شهرستان گیلانغرب
- شهرستان هرسین
نقشه استان کرمانشاه به تفکیک شهرستان
فهرست شهرستان های استان کرمانشاه
نمایی از شمال شهر کرمانشاه
سراسرنمای پارک کوهستان – کرمانشاه
کتیبه بیستون (میراث جهانی یونسکو)
تاق بستان – کرمانشاه
نمایی از تاق بستان در شب
طبیعت شهرستان پاوه
نمایی از شهر پاوه
نمایی از شهر کرمانشاه – مرکز استان
تندیس هرکول – بیستون
سنگ‌نگاره گودرز و کتیبه شیخ علی خان زنگنه – بیستون
فرهاد تراش – بیستون
کاخ ساسانی بیستون – بیستون
معبد آناهیتا – کنگاور
کاروانسرای شاه‌عباسی – بیستون
نمایی از کوه بیستون و فرهاد تراش و کاروانسرای بیستون
نمایی زیبا از سراب بیستون
پل ساسانی خسرو – بیستون
ارتفاعات شمال کرمانشاه
تاق گرا (طاق شیرین) – سرپل ذهاب
کاخ خسرو (قصرشیرین) – قصرشیرین
نمایی از طبیعت شهرستان کرمانشاه
تکیه بیگلربیگی – کرمانشاه
استان کرمانشاه شامل ۱۴ شهرستان، ۳۱ مرکز شهری، ۸۶ دهستان و ۲۷۹۳ آبادی دارای سکنه می‌باشد. این استان از شمال به استان کردستان ، از جنوب به استان‌های لرستان و ایلام ، از شرق به استان همدان و از غرب با کشور عراق همجوار است و بیش از ۳۳۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق دارد.
آب و هوا
کرمانشاه از دید گوناگونی آب و هوائی دارای تنوع زیادی است از لحاظ آب و هوایی دارای چهار فصل در یک زمان است برای نمونه قصر شیرین دارای آب و هوای گرم و سنقر و پاوه دارای آب و هوای سرد و کرمانشاه و اسلام‌آباد غرب دارای آب و هوای معتدل هستند.
مردم‌شناسی
برخی از بزرگترین اقوام و ایلات و طوایف کرد نظیر ایل زنگنه ، ایل کلهر ، ایل گوران ، ایل سنجابی ، ایل قلخانی و ایلات لک شامل: ایل جلالوند ایل عثمانوند ، ایل پایروند ، ایل بالوند ، ایل کاکاوند در استان کرمانشاه زندگی می‌کنند. زبان‌ها و گویش‌های گوناگون نظیر گویش‌های کرمانشاهی ، لکی ، کلهری ، جافی ، کردی گورانی ، فارسی کرمانشاهی ، ترکی سنقری ، سورانی ، پاوه‌ای ، ژاو رودی ، لهونی ، بالاجوبی ، اورامی و گوران از رایج‌ترین گونه‌های گویشی در استان کرمانشاه هستند.
زبان
زبان کردی و فارسی کرمانشاهی در شهر کرمانشاه از رایج‌ترین زبان‌ها می‌باشند. لهجه فارسی کرمانشاهی تنها خاص شهر کرمانشاه است. فارسی کرمانشاهی با گسترش سازمان‌های اداری در دوره قاجار و نیز به وسیله مهاجران و زواری که از مسیر کرمانشاه به عتبات می‌رفتند ، ایجاد شده‌است. در استان گویش‌های کردی کرمانشاهی ، کلهری ، زنگنه‌ای ، سنجابی ، گورانی ، هورامی و جافی در شهرهای جوانرود ، روانسر ، ثلاث باباجانی ، بخش‌هایی از پاوه و سرپل ذهاب و ترکی سنقری نیز در سنقر رواج دارد و همچنین لکی در بخشی‌هایی از شهرستان کرمانشاه ، شهرستان هرسین ، شهرستان صحنه و شهرستان کنگاور و بیستون رواج دارد.
مذهب
استان کرمانشاه از دیدگاه مذهبی نیز دارای گوناگونی بسیار زیادی است. به‌طور مثال پیروان کیش‌های شیعه (مذهب اکثریت مردم) ، و اقلیت‌های سنی ، یارسان ، نعمت‌اللهی ، یهودی ، مسیحی (ارمنی و آشوری) و بهائی در این استان در کنار هم زندگی می‌کنند.
جاده‌ها
استان کرمانشاه در مسیر بزرگراه ۲ آسیا موسوم به بزرگراه بین‌المللی AH2 قرار دارد که از دنپاسار در جزیره جاوه اندونزی شروع شده و پس از گذشتن از سنگاپور ، مالزی ، تایلند ، میانمار، بنگلادش ، هند ، نپال و پاکستان ، از مرز میرجاوه وارد ایران شده و در مرز خسروی در شهرستان قصر شیرین در استان کرمانشاه خاتمه پیدا می‌کند.
شیرینی‌ها
بژی ، نان روغنی کرمانشاهی و نان شکری.
سوغات
نان برنجی ، کاک ، روغن کرمانشاهی و نان خرمایی.
صنایع دستی
گلیم ، گیوه ، جاجیم ، موج ، انواع آلات موسیقی(دف ، تنبور ، تار ، دیوان و سه‌تار) و چرم.
غذاها
ترخینه ، خورش خلال بادام ، دنده کباب کرمانشاهی ، سیب پلو ، آش عباسعلی و آبگوشت کرمانشاهی ، آبگوشت باغی.
جاذبه‌های تاریخی
در استان کرمانشاه ۳۰۰۰ اثر تاریخی برآورد شده‌است که ۷۱۶ اثر آن به ثبت آثار ملی و یک اثر به ثبت اثر جهانی رسیده‌است. در این میان کتیبه بیستون به ثبت جهانی رسیده‌است و در همه جای استان آثار گرانبهایی دیده می‌شود از جمله تاق بستان در کرمانشاه ، طاق گرا ، معبد آناهیتا در کنگاور
جاذبه‌های طبیعی
استان کرمانشاه که دارای آب و هوای متنوعی در مناطق مختلف است در حدود ۷۷۰ چشمه و ۷۴ سراب را در خود جای داده‌است که آن را بستر مناسبی برای رودخانه‌های فصلی و دائمی تبدیل کرده‌است.
جاذبه های طبیعی استان کرمانشاه غار پراو ، غار قوری قلعه ، غار دو اشکفت ، سراب نیلوفر و…
کشاورزی
استان کرمانشاه یکی از مناطق عشایری ایران است و به علت شرایط اقلیمی محصولات کشاورزی متعددی تولید می‌شود. کرمانشاه مرکز کشاورزی ایران است و بیشتر درآمد اقتصادی کرمانشاه از این راه‌است.
دامداری
سالانه ۳۶ هزار تن گوشت قرمز در دام‌داری‌های استان کرمانشاه تولید می‌شود که با محاسبهٔ سرانهٔ ۱۳ کیلوگرم گوشت در هر سال ، این میزان ۱۰ هزار تن بیش از نیاز استان محسوب می‌شود و مازاد آن به استان‌های قم، تهران ، قزوین ، اصفهان ، و نیز کشورهای کویت ، قطر و عمان صادر می‌شود. ۶۰ درصد از تولید گوشت در استان کرمانشاه از دام سبک (گوسفند و بز) و بقیهٔ آن از دام سنگین (گاو اصیل ، دو رگه و بومی) استحصال می‌شود. علاوه بر این ۹۰۰ واحد پرورش و تولید گوشت مرغ در استان فعالیت دارد که ظرفیت جوجه‌ریزی آنها ۱۰ و نیم میلیون قطعه عنوان شده‌است. تولید گوشت مرغ در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ ، به میزان بیش از ۶۳ هزار تن در هر سال بوده که با احتساب سرانهٔ ۲۶ تا ۲۷ کیلوگرم گوشت مرغ در هر سال، نیاز استان ۵۰ تا ۵۲ هزار تن بوده و مابقی آن به خارج از استان صادر می‌شود.
صنایع
۵۵/۵ درصد صنعت استان در شهرستان کرمانشاه متمرکز است.
پالایشگاه کرمانشاه (قدیمی‌ترین پالایشگاه کشور بعد از آبادان) پتروشیمی کرمانشاه ، نیروگاه۶۴۰مگاواتی بیستون ، نیروگاه سیکل ترکیبی ۱۲۸۸ مگاواتی زاگرس ، مجتمع شیمیایی بیستون ، باختر بیوشیمی و کیمیای غرب‌گستر ، سیمان غرب ، چینی کرد ، مجتمع کشت و صنعت ماهیدشت (روغن نباتی ناز گل) کشت و صنعت روژین تاک ، کاشی بیستون ، کاشی کاژه سیمان سامان و کاشی کرد از مهم‌ترین واحدهای صنعتی استان است.
پالایشگاه آناهیتا ، پلیمر کرمانشاه ، ذوب آهن فرامان ، کاغذ کاوه و از جمله طرح‌های در دست احداث استان می‌باشد
معادن
از نظر ذخائر معدنی نیز این استان حائز اهمیت می‌باشد که عمده‌ترین آنها عبارتند از آهن ، سرب ، گوگرد ، آلومیت ، کوارتزیت و غیره.
کوه‌ها
بیش از نیمی از وسعت استان کرمانشاه را کوه‌های مرتفع پوشانده‌است. رشته کوه زاگرس ، به صورت مجموعه‌ای از رشته‌های موازی ، با دشت‌های مرتفع کوهستانی در بین آنها ، پوشش گیاهی متنوعی به وجود آورده‌است.
جنگل
۱. جنگل‌های بلوط ۲. جنگل‌های ون
پناهگاه حیات وحش
۱. بیستون ۲. نواه کوه ۳. کچل ۴.هشیلان ۵. بدر و پریشان ۶. بوزین ۷. مره‌خیل ۸. زله زرد
حیوانات
۱. آهو ۲. کل ۳. بز وحشی ۴. پلنگ ۵. خرس ۶. گربه وحشی ۷. شوکا ۸. خرگوش ۹. جوجه تیغی ۱۰. گراز
موقعیت
استان کرمانشاه در موقعیت ۳۴ درجه شرقی و ۴۷ درجه شمالی شمالی قرار دارد.
روستاها
در استان کرمانشاه ۳۱۴۹ روستا وجود دارد که ۵۵۴ مورد از آن از سکنه خالی شده‌است. همچنین ۱۶۵۴ روستای کرمانشاه دارای دهیاری هستند.
در استان کرمانشاه ۱۴ روستا به عنوان «روستای هدف گردشگری» شناخته شده‌است. این روستاها عبارت‌اند از پیران ، حریر ، کندوله ، حجیج ، هرسم ، شالان ، فش ، نوژی‌وران ، ورمقان ، چرمله علیا ، خانقاه ، گلین ، سرخه دیزه و شمشیر
گردشگاه‌ها
پارک جنگلی طاق بستان که در شمال شرقی شهر کرمانشاه قرار دارد شامل کوهستان‌ها ، چشمه‌ها ، فضای سبز ، دریاچه‌های مصنوعی ، مجموعه نقش برجسته‌های ساسانی و شکارگاه خسرو پرویز می‌شود که به دلیل آب و هوای معتدل مورد توجه پادشاهان ساسانی قرار گرفته‌است و از آن به عنوان شکارگاه سلطنتی استفاده کرده‌اند که امروزه به دلیل امکانات تفریحی و آثار تاریخی یکی از پر جاذبه‌ترین مناطق کرمانشاه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همچنین غار پرآو بزرگترین غار عمودی دنیا و دومین اثر طبیعی ملی کرمانشاه ، از مکان‌های مهم برای غارنوردی است که هر ساله غارنوردان داخلی و خارجی زیادی را راهی کوه پراو می‌کند. یکی از ویژگی‌های منحصربه فرد غار پراو وجود دهانه آن در ارتفاع سه‌هزار متری از سطح دریا است که این بالاترین سطح در بین تمام غارهای دنیا می‌باشد و به این دلیل لقب اورست غارهای جهان را دارا می‌باشد.
تاق بستان
تاق بستان مجموعه‌ای از سنگ‌نگاره‌ها و سنگ‌نبشته‌های دورهٔ ساسانی است که در شمال غربی کرمانشاه واقع شده‌است. این مجموعه در قرن سوم میلادی ساخته شده‌است و ارزش هنری و تاریخی زیادی دارد. چند صحنه تاریخی از جمله تاج‌گذاری خسرو پرویز ، تاج‌گذاری اردشیر دوم ، تاج‌گذاری شاهپور دوم و سوم و همچنین چند سنگ‌نوشته (کتیبه) به خط پهلوی کتیبه‌ای در آن کنده‌کاری شده‌است. وجود کوه و چشمه و دریاچه‌ای که در کنار تاق بستان قرار دارد ، این مکان را به گردشگاهی زیبا تبدیل نموده که از زمان‌های دیرین تا به امروز مورد توجه بوده‌است. تاق‌بستان یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین آثار باستانی ایران به‌حساب می‌آید.
سنگ نبشته بیستون
سنگ نبشته بیستون یا کتیبه بیستون ، از آثار دوره هخامنشیان واقع در سی کیلومتری شهر کرمانشاه در دامنه کوه بیستون است. سنگ‌نبشته بیستون یکی از مهم‌ترین و مشهورترین سندهای تاریخ جهان و مهم‌ترین متن تاریخی در زمان هخامنشیان است که شرح پیروزی داریوش بزرگ را بر گوماته مغ و به بند کشیدن یاغیان را نشان می‌دهد. این اثر از سال ۲۰۰۶ یکی از آثار ثبت شدهٔ ایران در میراث جهانی یونسکو است.
دانشگاه های برتر استان کرمانشاه
دانشگاه رازی – دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه – دانشگاه صنعتی کرمانشاه و…
دانشگاه های آزاد اسلامی استان کرمانشاه
دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه – دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنقر و کلیایی – دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلام آباد غرب – دانشگاه آزاد اسلامی واحد صحنه – دانشگاه آزاد اسلامی واحد کنگاور – دانشگاه آزاد اسلامی واحد هرسین و …
دانشگاه های پیام نور استان کرمانشاه
دانشگاه پیام نور واحد کرمانشاه – دانشگاه پیام نور واحد سنقر – دانشگاه پیام نور واحد اسلام آباد غرب – دانشگاه پیام نور واحد کنگاور – دانشگاه پیام نور واحد جوانرود – دانشگاه پیام نور واحد روانسر – دانشگاه پیام نور واحد واحد صحنه – دانشگاه پیام نور واحد واحد پاوه – دانشگاه پیام نور واحد گیلان غرب – دانشگاه پیام نور واحد کرند غرب – دانشگاه پیام نور واحد قصر شیرین – دانشگاه پیام نور واحد سر پل ذهاب – دانشگاه پیام نور واحد تازه آباد(ثلاث باباجانی) – دانشگاه پیام نور واحد هرسین و…
دانشگاه فنی و حرفه ای ( دانشکده ها – آموزشکده ها)
