مرکز : اردبیل
جمعیت (۱۳۹۵) : ۱٬۲۷۰٬۴۲۰ نفر
مساحت : ۱۷٬۹۵۳ کیلومترمربع
پراکندگی : —
تعداد شهرستان‌ها : ۱۲
منطقه زمانی : IRST (گرینویچ+۳:۳۰)
-تابستان (دی‌اس‌تی) : IRDT (گرینویچ+۴:۳۰)
استاندار : اکبر بهنام‌جو
مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی – اردبیل
استان اردبیل یکی از استانهای ایران است که در شمال غربی این کشور در منطقه آذربایجان ایران واقع شده است. مساحت این استان ۱۷۹۵۳ کیلومتر مربع (حدوداً ۱٫۰۹ درصد از مساحت کل کشور)و جمعیت آن بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ برابر یک میلیون و ۲۴۹ هزار نفر می‌باشد. مرکز این استان کلان شهر اردبیل است و بر طبق آخرین تقسیمات کشوری، شامل ۱۲ شهرستان ، ۳۱ شهر ، ۳۱ بخش و ۷۵ دهستان می‌شود. در ۲۲ دی سال ۱۳۷۱ لایحه استان شدن اردبیل در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و این استان در ۲۳ فروردین سال ۱۳۷۲ پس از نزدیک به ۲۰ سال پیگیری مردم اردبیل، از استان آذربایجان شرقی جدا و به استانی مستقل تبدیل شد.
استان اردبیل یکی از مناطق گردشگری در ایران است. یکی از ویژگی‌های این استان آب و هوای مطبوع و خنک این منطقه در فصل‌های بهار و تابستان است. مجتمع‌های آبگرم سرعین در ۲۲ کیلومتری غرب شهر اردبیل یکی از مشهورترین مناطق گردشگری استان اردبیل است که در فصل‌های گرم -به خصوص تابستان- میزبان ده‌ها هزار نفر گردشگر از اقصی نقاط ایران و کشورهای خارجی است. سرعین بیش‌ترین تعداد هتل و هتل آپارتمان‌ها را با جمعیت نسبتاً کم ساکن در خود در مقایسه با سایر مناطق گردشگری ایران دارد.
مردم
اکثر ساکنان استان اردبیل را آذربایجانی‌ها تشکیل می‌دهند که به زبان ترکی آذربایجانی سخن می‌گویند. تالش‌ها دیگر ساکنان اردبیل که در برخی روستاهای عنبران نمین هستند که به زبان تالشی سخن می‌گویند. در بخش‌هایی از شهرستان خلخال (در جنوب استان) تات‌ها سکونت دارند و زبان تاتی به همراه زبان ترکی آذربایجانی رایج است.
جغرافیا
استان اردبیل یکی از استانهای شمال غربی ایران محسوب می‌شود. این استان از شمال به جمهوری آذربایجان، از سمت غرب به استان آذربایجان شرقی، از سمت شرق به استان گیلان کوه‌های تالش و از سمت جنوب به استان زنجان محدود شده‌است. استان اردبیل ، طبق آخرین تقسیمات کشوری ، از ۱۲ شهرستان ، ۳۱ شهر ، ۳۱ بخش و ۷۵ دهستان، تشکیل یافته‌است. استان اردبیل قبلاً یکی از شهرستان‌های بزرگ استان آذربایجان شرقی بود که بعداً به علت درخواست مردم اردبیل تبدیل به استان شد
شهرستان‌های استان اردبیل
- اردبیل
- بیله‌سوار
- پارس‌آباد
- خلخال
- سرعین
- کوثر
- گرمی
- مشگین‌شهر
- نمین
- نیر
- اصلاندوز
- انگوت
نقشه استان اردبیل به تفکیک شهرستان
جمعیت شهرهای استان اردبیل بر اساس سرشماری سال‌های ۱۳۸۵، ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵ خورشیدی
نمایی از شهر اردبیل
نمایی از شهر مشگین شهر
دریاچه شورابیل – اردبیل
نمایی نزدیک از دریاچه شورابیل
دریاچه نئور – اردبیل
مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی – میراث جهانی یونسکو
کوه سبلان – استان اردبیل
دریاچه ی کوه سبلان (دریاچه دهانه آتشفشانی)
جنگل فندقلو – شهرستان نمین
پل هفت چشمه(پل داشکَسَن)
پل معلق مشگین‌شهر
گونه‌های زبانی
استان اردبیل با توجه به‌وسعت کم خود، دارای تنوع زبانی قابل توجهی می‌باشد در کنار زبان ترکی آذربایجانی که اکثریت ساکنان استان به آن تلکم می‌کنند، زبان تاتی نیز در شهر کلور و در روستاهای بخش شاهرود و خورش رستم از شهرستان خلخال، تالشی در بخش عنبران از شهرستان نمین تکلم می‌شود.
- نظرسنجی سال ۱۳۸۹
- طی پژوهشی که شرکت پژوهشگران خبره پارس به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۸۹ انجام داد و براساس یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونه‌گیری شد در استان اردبیل به قرار زیر بود: ۹۸٫۲ ترک (۹۷٫۱٪ مرد، ۹۹٫۳٪ زن)، ۱٫۱ تات (۱٫۵٪ مرد، ۰٫۷٪ زن)، ۰٫۴ کرد (۰٫۷٪ مرد) و ۰٫۴ بدون‌جواب بودند.
-
گردشگری
شاخص گردشگری استان اردبیل در تمام طول سال متنوع می‌باشد. به گونه‌ای که بهترین ماه‌ها از نظر دارا بودن شرایط آسایشی برای گردشگران، ماه‌های فروردین، اردیبهشت و مهر می‌باشند که بهترین شرایط را از نظر آسایشی به خود اختصاص داده‌اند و در مقابل ماه‌های دی و بهمن از بدترین شرایط آسایشی و بیوکلیمایی برخوردارند.
برخی از جاذبه‌های گردشگری استان اردبیل عبارتند از: آرامگاه شیخ صفی‌الدین (میراث جهانی یونسکو)، بقعه سید امین الدین جبراییل، مقبره شیخ حیدر، کلیسای مریم مقدس اردبیل، موزه مردم شناسی اردبیل، جمعه مسجد، سنگ نبشه ساسانی، آثار صخره‌ای ویند، کاروانسرای شاه عباسی (اردبیل)، شهر یئری، بازار اردبیل، دریاچه شورابیل، سبلان، شیروان دره‌سی، عمارت آقازاده اردبیلی، جنگل فندقلو، پیست اسکی روی چمن جنگل فندقلوی نمین (اردبیل)، پیست اسکی آلوارس، منطقه گردشگری کپز، تفرجگاه بولاغلار، منطقه حفاظت شده آق داغ، منطقه گردشگری ازناو، روستای گردشگری کزج، ژئوپارک دربندمشکول (شهرستان کوثر)، گیلوان، دریاچه نئور، مجتمع آبدرمانی سرعین، چشمه آب گرم شابیل، قوتورسویی، آبگرم گیوی، آبشار سردابه، آبشار گورگور آلوارس، آبشار شورشورنه (نمین)، آبشارآق بلاغ (سیبیه خانی)، آبشار دیز (خلخال)، آبشار نره گر، آبشار شیروان دره، آبشار گورگور (مشگین‌شهر)، قلعه بربر، قلعه بوینی یوغون، دژ قهقهه، کهنه قلعه، قلعه بربر، دیو قالاسی، قیزقالاسی، قلعه اولتان، قلعه خسرو، غار تاریخی لاهرود، غار هفت خانه، غار تاریخی لاهرود، حمام درو، حمام سنگی شهر گیوی.
چشمه‌های آب معدنی استان اردبیل
یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان اردبیل، چشمه‌های آبگرم این استان واقع در شهر سرعین در ۲۰ کیلومتری شهر اردبیل است. در این شهر، ۸ چشمه آبگرم معدنی وجود دارد. علاوه بر این چشمه‌های آب معدنی شابیل و قوتورسویی نیز در لاهرود قرار دارد، به غیر از این دو شهر ۱۲ چشمه آب معدنی دیگر در شهرهای دیگر استان از جمله کیوی، نیر و مشگین‌شهر وجود دارد.
دریاچه‌ها
دریاچه‌هایی که در استان اردبیل واقع شده‌اند عبارت‌اند از:
- دریاچه شورابیل(دریاچه شورابیل در حریم شهری اردبیل قرار دارد و شهرکهای کوثر. مهر. راه و ترابری. دادگستری؛ ولیعصر و دانشگاه‌های محقق اردبیلی. پیام نور. علوم پزشکی و نمایشگاه بین‌المللی اردبیل درحاشیه این دریاچه قرارگرفته‌اند.)
- دریاچه نئور
- دریاچه شورگل
- دریاچه گیلارلو (گرمی)
- دریاچه نوشهر
- دریاچه آلوچه
- دریاچه کمی‌آباد (سد مخزنی)
- دریاچه ملااحمد
- مرداب قره‌سو
- سبلان
جنگل‌ها
جنگلهای حیران ، نمین ، اطراف جاده اسالم به خلخال و مجموعه جنگلهای فندقلو پیکره سنگی بابا داوود عنبران ، جنگل های نیمه پراکنده دامنه جنوبی و شمالی سبلان و پراکنده ارسباران از جمله جنگلهای واقع در استان اردبیل هستند. روستای یایچی و کولانکوه، از بهترین مکان‌های گردشگری استان اردبیل می‌باشد. مانند باغ بزرگ آلوچه، سیب، گیلدیح و … می‌باشد٫جنگلهای واقع در منطقه حیران تا اق چای.
صنعت
استان اردبیل در حال حاضر دارای ۸ شهرک صنعتی است. این استان همچنین دارای کارخانجات بزرگ نساجی،سیمان،ذوب آهن و کشت و صنعت شهرک خصوص آرتا می‌باشد
صنایع دستی
گلیم، جاجیم، شال، مسند، سفال، صنایع چوب مانند معرق، منبت و خراطی، مصنوعات چرمی و قالی بافی (قالیچه قوبای خلخال بسیار معروف است) قلاب بافی، مفرش، خورجین، ورنی (ورنی و زیرانداز حاوی رنگ‌ها و طرحهایی برگرفته از طبیعت زیبای آذربایجان، بیشتر توسط عشایر شاهسون دشت مغان بافته می‌شود).
غذاهای محلی
عسل با قیماق ، آش شیر، آش دوغ، پیچاق قیمه، کوفته، لَوَنگی، خشیل، هرا، قویماق، ترشی قرمه، ساج ایچی سبزی قرمه، آب پیاز، آش اوماج، آَش یارما، بزباش، خورش قاتق، تاس‌کباب، چیغیرتما، حلوا زرد، تر حلوا، حلوای زنجبیل، قیساوا و قیقاناق،
سوغات
عسل خالص سبلان (اردبیل پایتخت عسل ایران )،قالی، مسند، سرشیر، کره، حلوای سیاه، آبنبات، شیرینیهای محلی، فتیر و تخمه آفتابگردان، عسل ، عصاره شهدآمیز گل‌های رنگارنگ و عطرآگین طبیعت سرسبز خلخال مشهورترین سوغات منطقه می‌باشد. حلوای سیاه استان به صورت معجونی از جوانه گندم و کره طبیعی نشاط بخش و مقوی است.
دانشگاه های برتر استان اردبيل
دانشگاه محقق اردبیلی – دانشگاه علوم پزشکی اردبیل و…
دانشگاه های آزاد اسلامی استان اردبيل
دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل – دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیله سوار مغان – دانشگاه آزاد اسلامی واحد پارس آباد مغان – دانشگاه آزاد اسلامی واحد خلخال – دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمی – دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشکین شهر و…
دانشگاه های پیام نور استان اردبيل
دانشگاه پیام نور واحد اردبیل – دانشگاه پیام نور واحد ارشق – دانشگاه پیام نور واحد پارس آباد – دانشگاه پیام نور واحد پیله سوار – دانشگاه پیام نور واحد خلخال – دانشگاه پیام نور واحد سرعین – دانشگاه پیام نور واحد کوثر – دانشگاه پیام نور واحد گرمی – دانشگاه پیام نور واحد مشکین شهر – دانشگاه پیام نور واحد نمین – دانشگاه پیام نور واحد نیر – دانشگاه پیام نور واحد واحد انگوت – دانشگاه پیام نور واحد هیر و…
دانشگاه فنی و حرفه ای ( دانشکده ها – آموزشکده ها)
